“İnsanlar ya korkacak, ya umacak”

İnsanları din, siyaset, ticaret veya aile ilişkilerinde yanınızda, etrafınızda tutmak ve çoğaltmak istiyorsanız, bu kaide geçerlidir.
Bizim değerler dünyamızda insan, kendisi için yaşamaz; başkalarını yaşatmak için yaşamalıdır.

Ama günümüzde böyle mi?..

Bazıları için yöntem, insanları bir tehlike ya da tehlike düşüncesi karşısında duyulan kaygıyla veya kötülük gelme ihtimaliyle korkutmaktır.
Bu konuda üzerimize yok!

Bazıları içinse yöntem, insanları menfaat veya çıkar beklentisiyle güdülemek, yani umdurmaktır.

Korku ve çıkar kültürü, ne yazık ki modern toplumlarda mevzilerini daha da güçlendirmiştir.
Bu durum karşısında insanlığın varoluşunu korumak için “değer kültürü” ile karşılık vermek gerekir.

Değer kültürüne geçmeden önce şu noktaya dikkat edilmelidir:
Değer, korku ve çıkar kültürü –hayali bir durum değil– birer sosyal olgudur.
Birey ve toplum psikolojisi ile sosyolojinin yöntemleri ışığında incelendiğinde korku, çıkar ve değer kültürlerinin olgu seviyesinde var olduğunu görmek mümkündür.

Olgu, birtakım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuç olarak açıklanmaktadır (TDK). Yani bu kültürler, insanın karşısında birer gerçeklik olarak abide gibi durmaktadır.

Örneğin, sağlık veya insanlara doğrudan dokunan bir meslek seçmek isteseniz, “insanlığa hizmet etme” değerini kendinize rehber edinebilirsiniz.
Bunun sonucunda hayatınıza olumlu maddi katkılar olması da doğaldır.

Elbette insanlığın dertlerine derman olmak isteyen birçok meslek mensubu vardır; ancak “kele ilaç buldum”, “kanseri tedavi ediyorum” diyen umut satıcıları da mevcuttur.
Bu kişiler, idealleri ve değerleri istismar eden kimselerdir.

Bu olumsuz kültürler yerine, daha iyi bir dünya ve insanların mutluluğu için değerleri esas alarak hayatı düzenlemek zorundayız.
Korku ve çıkar kültürüne karşı “Değer kültürü”nü içselleştirmeliyiz.

Değer kültürü nedir?

Değerler kültürü; bir toplumun, kurumun veya grubun üyelerinin davranışlarını, kararlarını ve ilişkilerini içselleştirilmiş –başta etik, adalet ve ahlaki olmak üzere– değerlere göre şekillendirdiği yaşam biçimini ve zihniyetini ifade eder.

Bu kültürde bireyler, dış baskılardan bağımsız biçimde doğru olana yönelir.
Davranışlar, içten gelen değerlere bağlıdır (içsel motivasyon).
Bir otorite olsun ya da olmasın kişi, doğru bildiği şekilde hareket eder.
Örneğin; “Dürüst olmalıyım, çünkü dürüstlük erdemdir.” der.

Bu kültürün temeli güven üzerine kuruludur.
Kişi hem kendine hem çevresine güven duyar.
İnsanlar birbirine saygı gösterir, eşitlik temelinde yaklaşır.

Kişisel menfaatler yerine toplumsal olarak ortak amaçlar gözetilir.
Odak noktası, bireysel çıkar değil, toplum için doğru ve hakkaniyetli olanı yapmaktır.
Bireyler eylemlerini “biz bilinciyle” gerçekleştirir.

Bir ekibin parçası olmak ya da o aidiyeti hissetmek — millet, ümmet, vatandaşlık, meslek gibi — değer kültürünün önemli unsurlarıdır.
Değer kültürü içinde yetişmiş bir kişi, yaşamın bir ekip işi olduğunu kabul eder.
İlişkilerde ve kurumsal yaşamda hizmet etme duygusu ve iş birliği ön plandadır.

Popüler kültür, ne yazık ki her şeyimizi altüst etti.
Hamaset, ilmi ve ilim adamını, bilgiyi mahvetti…

Biz yine de doğru olanı yazalım, olması gerekeni söyleyelim.
Gerisi Allah kerim…