Arslan: Hukukun üstünlüğünün sağlanmasıyla devlet ayakta kalabilir

Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, devletin bir anlamda varlık sebebi olan insanların mutluluğuna hizmet edebilmesin de hukukun hâkimiyetine bağlı olduğunu belirterek, “Nitekim Platon, bu kez Kanunlar adlı eserinde devletin başarısının hukukun yönetimin efendisi olmasıyla mümkün olduğunu söyler. Platon’a göre ancak hukukun üstünlüğünün sağlandığı ve yöneticilerin hukukun hizmetkârı olduğu bir yerde devlet ayakta kalabilir.”dedi.

Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, memleketi Yozgat’ta Baro Başkanlığı tarafından Cemil Çiçek Personel Eğitim Merkezi Konferans Salonu’nda düzenlenen “Anayasa Mahkemesinin Temel Haklar Alanındaki Kararlarının Etkili Şekilde Uygulanmasının Desteklenmesi” konulu panele konuşmacı olarak katıldı.

Panele; Yozgat Valisi Ziya Polat, Belediye Başkanı Celal Köse, Cumhuriyet Başsavcısı Recep Sevgili, Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Hasan Tahsin Gökcan, Anayasa Mahkemesi üyeleri  Engin Yıldırım, Muammer Topal,  Basri Bağcı, Yusuf Şevki Hakyemez Bozok Üniversitesi Rektörü Prof. Dr Ahmet Karadağ, Baro Başkanı Muhsin Ayanoğlu, yargı mensupları, avukatlar ve öğrenciler katıldı.

Yozgat Barosu Başkanı Av Muhsin Ayanoğlu, panelde yaptığı açılış konuşmasında; Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan’a böyle önemli bir panele katıldıkları için teşekkür etti.

Baro Başkan Ayanoğlu, bireysel başvurunun 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halk oylaması neticesinde 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren Bireysel başvurunun hukuk sistemine girdiğini söyledi.

Ayanoğlu, “Bireylerin Anayasa Mahkemesine başvurabilmesi için olağan kanun yolarının tüketilmesi şarttır.”dedi.

Yozgat Cumhuriyet Başsavcısı Recep Sevgili’de katılımlarından dolayı Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan ve diğer katılımcılara teşekkür etti. Başsavcı Sevgili, görevlerinin önemine değinerek, bireysel başvurunun panelde ele alınmasının önemli olduğunu ifade etti.

Yozgat Valisi Ziya Polat’ta Yozgat’ın insanın devletine ve milletine bağlı yiğit bir şehir olduğunu belirtti. Vali Polat, Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan ve beraberindeki heyeti Yozgat’ta  ağırlamaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan’da memleketi Yozgat’ta olmaktan duyduğu memnuniyeti ifade etti.

Başkan Arslan , “Kuşkusuz devletin bir anlamda varlık sebebi olan insanların mutluluğuna hizmet edebilmesi de hukukun hâkimiyetine bağlıdır. Nitekim Platon, bu kez Kanunlar adlı eserinde devletin başarısının hukukun yönetimin efendisi olmasıyla mümkün olduğunu söyler. Platon’a göre ancak hukukun üstünlüğünün sağlandığı ve yöneticilerin hukukun hizmetkârı olduğu bir yerde devlet ayakta kalabilir. Böyle bir ülkede “insanlar devletin üzerine sağanak halinde yağan tüm ilahi nimetlere sahip olurlar. Günümüzde de huzur ve mutluluk içinde yaşamanın şartlarından biri sahip olduğumuz hak ve özgürlüklerin korunmasıdır. Yaşam hakkından ifade özgürlüğüne kadar haklarımız ve özgürlüklerimiz gereği gibi korunmadığında mutluluk içinde varlığımızı sürdürmemiz mümkün değildir.

Bu nedenle Anayasa’nın “Temel hak ve hürriyetlerin korunması” kenar başlıklı 40. maddesi uyarınca anayasal hakları ihlal edilen “herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkânının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir.” “Etkili başvuru hakkı” olarak bilinen bu anayasal hakkın özel görünümlerinden biri bireysel başvuru hakkıdır. Anayasa’nın 148. maddesine 2010 yılında eklenen hükümlerle tanınan bireysel başvuru, bizatihi bir hak olmanın yanında diğer tüm temel hak ve özgürlüklerin korunmasının da en etkili aracıdır. Bu yüzden Anayasa Mahkemesi kararlarında belirtildiği üzere idari ve yargısal kuruluşlar, temel hak veya özgürlüklerinin ihlal edildiğini düşünen kişilerin bu yola başvurmalarını engelleyici veya zorlaştırıcı tutum ve davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür. İdari ve yargısal otoritelerin aldıkları idari veya fiilî tedbirlerle kişilerin bireysel başvuru yapmalarını engellemesi ya da zorlaştırması bireysel başvuru hakkının ihlaline yol açabilmektedir. Diğer yandan bireysel başvuru bireysel ve toplumsal hayatın her alanına dokunan, kamu hukuku ve özel hukukun kural ve kurumlarının hak eksenli yaklaşımla yeniden yorumlanmasını sağlayan bir hak arama yoludur.

Bireysel başvurunun hukuk sisteminin tamamını ilgilendiren bu kapsayıcı özelliği, sistemin tüm aktörlerinin iş birliğini zorunlu kılmaktadır. Başka bir ifadeyle her fırsatta söylediğimiz gibi bireysel başvurunun başarısı sistemin bütün unsurlarının uyumlu şekilde çalışmasını gerektirmektedir. Bunun için bireysel başvuruyu yapanlardan karara bağlayanlara, kararı uygulamakla görevli olan idari ve yargısal mercilerden ihlale sebep olan kanunları değiştirmek durumunda olan yasama organına kadar tüm kurum, kuruluş ve kişilere önemli sorumluluklar düşmektedir.”diye konuştu.

AVUKATLARIMIZA DA ÖNEMLİ GÖREVLER DÜŞMEKTEDİR

“Avukatlarımıza da önemli görevler düştüğünü belirtmek isterim.” diyen Arslan, “ Bilindiği üzere bireysel başvurunun avukatla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır. Bireysel başvuru kapsamında kalan bir hakkının veya özgürlüğünün ihlal edildiğini düşünen herkes avukat olmadan da bireysel başvuru yapabilir. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesine vekille yapılan bireysel başvuru sayılarında her geçen gün artış olduğunu söyleyebiliriz.  Bireysel başvurunun uygulamaya geçtiği 2012 yılında vekille yapılan başvuruların toplam başvurulara oranı yüzde 43 iken, bu oran sonraki yıllarda ciddi şekilde yükselmiştir. 2021 yılında yapılan başvuruların yüzde 75’i, bu yıl yapılan 95 bin başvurunun da yaklaşık yüzde 80’i vekille yapılmıştır. Bu oranlar avukatların bireysel başvuruda oynadığı rolün ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Her konuda olduğu gibi bireysel başvuruda da başlangıç önemlidir. Yapılan başvurunun başarısı öncelikle başvuru formunun çok iyi doldurulmasına, meramın iyi anlatılmasına bağlıdır.

Bu kapsamda öncelikle belirtmek gerekir ki başvuru formlarının hatırı sayılır bir kısmı olması gereken kaliteden uzak durumdadır. Maalesef her konuda olduğu gibi bireysel başvuru formunu doldururken de hazırlanan kılavuzu okumuyoruz. Hâlbuki Mahkememizin internet sitesinde bulunan başvuru kılavuzu okunsa çok daha kaliteli başvuru yapılması mümkün olacaktır. Sonuç olarak belirtmek isterim ki toplumsal ve siyasal bakımdan gelişmişliğin en temel ölçütlerinden biri insanların temel hak ve özgürlüklerinin etkili şekilde korunmasıdır. Bu bağlamda 10 yıl önce hukuk sistemimize giren bireysel başvuru, temel hak ve özgürlüklerin korunmasının en etkili araçlarından biri hâline gelmiştir. Toplumun her kesiminden yapılan başvurularda Anayasa Mahkemesinin hak eksenli yaklaşımla verdiği kararlar, Farabi’nin kastettiği manada, insanımızın mutluluğuna hatırı sayılır katkılar yapmıştır ve yapmaya devam etmektedir.”ifadelerini kullandı.